Jakie branże szczególnie powinny wdrożyć kontrolę trzeźwości? Czy wprowadzenie procedur kontroli trzeźwości jest w Polsce legalne i jakie przepisy regulują ten proces? Jak wprowadzić procedury kontroli trzeźwości zgodnie z RODO? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule!
Dlaczego kontrola trzeźwości jest ważna?
Zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu pracy to obowiązek każdego pracodawcy. Jednym z kluczowych elementów ochrony zdrowia i życia pracowników jest wdrożenie procedur kontroli trzeźwości. W Polsce od niedawna pracodawcy mogą samodzielnie przeprowadzać takie kontrole zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, ale muszą przestrzegać określonych zasad, aby nie naruszyć praw pracowników. Według World Health Organization alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia ludzi, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów ma związek ze spożywaniem alkoholu.
Kiedy warto wdrożyć procedury kontroli trzeźwości?
Kontrola trzeźwości jest szczególnie istotna w branżach, gdzie nietrzeźwość pracownika może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia i życia pracowników i innych osób, np.:
✅ Budownictwo – praca na wysokości, obsługa sprzętu ciężkiego
✅ Transport – kierowcy, maszyniści, piloci
✅ Przemysł i produkcja – obsługa ciężkich maszyn, praca przy liniach montażowych
✅ Opieka zdrowotna – lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni
Jeśli w Twojej firmie występują sytuacje, w których pracownik pod wpływem alkoholu może zagrażać bezpieczeństwu, albo co gorsza zdarzyło Ci się mieć podejrzenia co do nietrzeźwości pracowników, wdrożenie procedur kontroli trzeźwości to nie opcja, a konieczność.
Jakie przepisy regulują kontrole trzeźwości pracowników?
Wprowadzenie procedur kontroli trzeźwości musi odbywać się zgodnie z przepisami prawa:
📌 Kodeks pracy – art. 22(1c) § 1 i Rozporządzenie wykonawcze
➡ Pracodawca może kontrolować trzeźwość pracowników, jeśli jest to konieczne do ochrony zdrowia, życia lub mienia, więc szczególnie w branżach wymienionych powyżej.
📌 Rozporządzenie RODO
➡ Dane dotyczące stanu zdrowia (w tym informacji o trzeźwości) są danymi wrażliwymi, co oznacza, że ich przetwarzanie wymaga szczególnych środków ostrożności.
Jak skutecznie wdrożyć procedury kontroli trzeźwości w firmie?
🔹 Krok 1: Opracowanie regulaminu kontroli trzeźwości
Każda firma, która chce legalnie przeprowadzać badania, musi wprowadzić odpowiednie zapisy do regulaminu pracy. W regulaminie powinny znaleźć się informacje dotyczące:
✔ Zakresu kontroli (kto, kiedy i jak może być badany)
✔ Metod badania (rodzaj alkomatu, sposób weryfikacji wyniku, czas pomiędzy badaniami itd.)
✔ Konsekwencji stwierdzenia nietrzeźwości
✔ Sposób przechowywania i przetwarzania danych o wynikach testów
🔹 Krok 2: Poinformowanie pracowników w odpowiedni sposób i z wyprzedzeniem
Pracodawca musi poinformować pracowników o zasadach planowanych kontroli przed ich wprowadzeniem. Najlepiej zrobić to w formie przyjętej u danego pracodawcy – ogłoszenie na tablicy, mailing, umieszczenie na firmowym dysku. Nasi Klienci bardzo często łączą to z przeprowadzeniem u Klienta szkolenia, w którym pracownicy są informowani jak dokładnie będą przebiegały kontrole w ich firmie.
🔹 Krok 3: Wybór metody badania
Kontrola trzeźwości może być przeprowadzana różnymi metodami, np.:
✅ Badanie alkomatem – bez ustnika, z ustnikiem, wykorzystującym metodę spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego. Wybór urządzenia zależy m.in. od planowanego budżetu oraz od masowości planowanych badań. Urządzenie musi posiadać świadectwo kalibracji.
✅ Badanie krwi – przez odpowiednie służby.
Najczęściej stosowaną metodą w firmach jest przesiewowe badanie alkomatem bez ustnika, co pozwala na szybkie i wiarygodne wyniki.
🔹 Krok 4: Reagowanie na wykrycie nietrzeźwości
Jeśli kontrola wykaże, że pracownik jest pod wpływem alkoholu, pracodawca powinien:
❌ Nie dopuścić go do pracy i uznać, że ma miejsce nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy.
📌 Wyciągnąć konsekwencje dyscyplinarne.
⚖ Rozważyć rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – już jednorazowa rażące naruszenie obowiązków pracowniczych może stanowić podstawę do rozwiązania umowy.
Każdy przypadek należy udokumentować i przechowywać zgodnie z zasadami RODO. Jeżeli nie jesteś pewien, czy procedury w Twojej firmie prawidłowo regulują tę kwestię dowiedz się jak przeprowadzić audyt RODO.
Najczęstsze błędy przy wprowadzaniu procedur kontroli trzeźwości
❌ Brak wprowadzenia procedur do regulaminu pracy – bez formalnego przyjęcia regulaminu i poinformowania pracowników kontrola może być uznana za niezgodną z prawem.
❌ Niepoinformowanie pracowników z odpowiednim wyprzedzeniem – pracownicy muszą wiedzieć o zasadach kontroli.
❌ Nieodpowiedni sprzęt – alkomaty muszą być skalibrowane i spełniać warunki określone w rozporządzeniu.
❌ Błędne przechowywanie danych – wyniki badań nie mogą być przechowywane dłużej niż to konieczne, a liczba osób, które mają do nich dostęp powinna być możliwie wąska.
Podsumowanie
Wdrożenie procedur kontroli trzeźwości w firmie to kluczowy element dbania o bezpieczeństwo i efektywność pracy. Aby było ono legalne i skuteczne, należy:
✅ Opracować regulamin i poinformować pracowników.
✅ Stosować sprawdzone metody badania.
✅ Przestrzegać przepisów Kodeksu pracy i RODO.
✅ Unikać najczęstszych błędów, o których napisaliśmy.
Od dwóch lat w polskim prawie jest podstawa do kontrolowania trzeźwości pracowników. Kilku naszych Klientów z branży produkcyjnej zdecydowało się na wdrożenie procedur kontroli trzeźwości i już dzisiaj widać efekty. Na pewno w widoczny sposób spadła ilość osób, która w poniedziałek rozpoczyna pracę mając w wydychanym powietrzu alkohol z weekendowych imprez. Najczęściej kontrole przeprowadzane są przesiewowo – w wybranym dniu raz w miesiącu, ale ryzyka kontroli przed rozpoczęciem pracy stanowi dla pracowników czynnik powstrzymujący od podejmowania ryzyka.
Przygotowujemy procedury kontroli trzeźwości indywidualnie dostosowane do charakteru działalności Klienta. Zapraszamy do kontaktu.